ŻAGLOWIEC –

Przed laty, daleko na wodach Atlantyku, przy zachodzie słońca spotkały się: amerykański wielki lotniskowiec i włoski żaglowiec szkolny idący pod pełnymi żaglami. Wielki lotniskowiec okrążył Włochów, po czym sygnalista lampą – alfabetem Morse’a zapytał: “Jaki To statek?” Odpowiedź brzmiała: “Amerigo Vespucci – włoski szkolny żaglowiec Marynarki Wojennej”. Wtedy z lotniskowca nadeszły kolejne błyski lampą sygnałową: “Jesteście najpiękniejszym statkiem, jaki kiedykolwiek spotkaliśmy na morzu”.

Wielkim ciosem dla tego rodzaju praktyk stała się tragedia czteromasztowego barku niemieckiego “PAMIR”. 21 września 1957 r. w huraganie o imieniu “Carrie”, na Atlantyku w przybliżonej pozycji j -35^o 57’N l- 040^o 20’W. zatonął żaglowiec wraz z 74 członkami załogi. Uratowało się zaledwie 6 osób, które cudem załapały się na zrywającą się z talii szalupę.

W bocznej kaplicy luterańskiego kościoła św. Jakuba w Lubece wystawiona jest ta szalupa, która uratowała tych sześciu rozbitków. Natomiast nazwiska wszystkich zaginionych wypalone są na desce pochodzącej z zatopionego żaglowca. Do dzisiejszego dnia, rodziny zaginionych składają przy łodzi kwiaty i zapalają znicze w dowód pamięci.

W świecie żeglarskim rozpętała się prawdziwa burza na temat sensu szkolenia przyszłych marynarzy na tak archaicznych jednostkach. W Polsce wśród dyskutantów zabrał głos wieloletni fachowiec szkolenia pod żaglami, pierwszy komendant “Daru Pomorza” – Kapitan Kapitanów Konstanty Maciejewicz.

Kolejny Kapitan-żeglarz, długoletni komendant Daru Pomorza – kpt.ż.w. Kazimierz Jurkiewicz, wychowawca wielu roczników absolwentów Szkół Morskich zapytany o opinię na ten temat powiedział:

Te piękne statki napędzane siłą wiatru wygrały jednak batalię o przetrwanie.

Powstaje specyficzna symbioza między żywiołem i człowiekiem. Człowiek poddawany bezpośredniemu działaniu morza zachowuje się zupełnie inaczej, niż kiedy posługuje się nowoczesną techniką. Dowódca, czy oficer wachtowy na żaglowcu staje przed koniecznością podjęcia szybkich i trafnych decyzji. Potrzebna jest wtedy duża koncentracja. Załogi żaglowców wyrabiają w sobie też umiejętność współpracy. Nikt sam – w pojedynkę nie postawi kilkudziesięciu czy kilkunastu metrów żagla.

W gdyńskiej Akademii Morskiej studenci szkolą się na żaglowcu Dar Młodzieży – szkoda, że tylko studenci z Gdyni. Studenci ze Szczecina mimo, że podlegają temu samemu ministrowi są dyskryminowani i trudno zgadnąć dlaczego. Jeżeli jednak nie wiadomo o co chodzi, to na pewno chodzi o pieniądze.

Wielka Brytania – kraj o tak wielkich tradycjach morskich, zrezygnowała swego czasu ze szkolenia na żaglowcach, jednak obecnie stara się ten błąd naprawić.

Na wszystkich żaglowcach szkolnych zajęcia teoretyczne ustawicznie przeplatają się z praktyką. Dzień zaczyna się od porządkowania statku, szorowania pokładów. Następnie lekcje i zajęcia praktyczne z astronawigacji, roboty linowe, konserwacja i malowanie statku, ćwiczenia alarmowe “opuszczenie statku”, “człowiek za burtą”, czy “alarm p-pożarowy”. W programie są też czterogodzinne wachty morskie. O zachodzie słońca, wolni od służb zbierają się na pokładzie do ceremonii opuszczenia bandery.

Na statkach wachty pełni się “na okrągło” przez całą dobę. Szczególnie ważną na żaglowcu jest służba zwana “na oku”. Pełniący służbę obserwuje widnokrąg. Jest to rola niewdzięczna, wymagająca silnej woli, by nie zasnąć w porze nocnej. Wachtowy “na oku” musi zameldować oficerowi wachtowemu o wszystkich światłach pojawiających się w polu widzenia oraz meldować, że palą się własne światła pozycyjne.

Na morzu sytuacja pogodowa może się zmienić gwałtownie. Wiatr przybiera na sile, fale rosną, żaglowiec przewala się na rozszalałym morzu. Następuje redukcja żagli, statek niesie tylko żagle sztormowe. Woda wchodzi na pokład. Niekiedy robi się prawdziwy “koniec świata” odbierający zupełnie wolę życia. W głowie wiruje, żołądek podchodzi do gardła, załoga składa “daninę Neptunowi”. Morze uspokaja się zwykle dopiero po kilku dniach. Kiedy pojawi się słońce i ładna pogoda, powraca także triumfalna radość życia. Ci, którzy przeklinali, że mają już dość tego cholernego zawodu i że jeśli Bóg pozwoli powrócić do żywych, to już nigdy więcej ich noga nie stanie na żaglowcu, czy statku, prędko zapominają o przebytych trudnych chwilach. Życie na żaglowcu jest też szkołą charakteru.

To wszystko wzbudza nieskrywany zachwyt wizytujących gości, a młodych chłopców pobudza do wstępowania w szeregi załogi tych żaglowców i pójścia na morze po chleb i przygodę.

Najważniejszą imprezą w karierze takich jednostek jest “Operacja żagiel” (Operation Sail) – zlot żaglowców połączony z regatami. Nazwę tą wymyślili w 1964 roku Amerykanie, chociaż pierwsze spotkanie szkolnych żaglowców odbyło się z inicjatywy szwedzkiego kapitana Arnolda Schumburga w Sztokholmie w 1938 roku. Brał w nim udział polski DAR POMORZA pod dowództwem komendanta kapitana ż.w. Konstantego Kowalskiego.

O organizację tej prestiżowej żeglarskiej imprezy ubiega się wiele państw i portów. W Polsce ta impreza gościła już pięciokrotnie, zawsze w Zatoce Gdańskiej, w portach Gdańsk lub Gdynia.